Heroj sa Mačkovog kamena

Prvi svjetski rat 1914. godine zatekao je Dušana Purića na šarganskim položajima na kojima je sa Četvrtim pukom sprečavao nadiranje neprijatelja od Višegrada prema Mokroj gori i Kremni.

Kada su glavne snage Austrougarske izvršile ofanzivu preko Drine prema Ljuboviji, Koviljači, Loznici i Valjevu, i kada su se zaoštrile borbe na Gučevu, Јagodnji i Mačkovom kamenu, potpukovnik Dušan Purić dobija naređenje od Vrhovne komande da usiljenim maršem sa cijelim pukom krene od Šargana, pa da preko Kremne, Užica, Crnokose, Kosjerića, Valjeva i Pecke stigne do Mačkovog kamena, napadne neprijatelja i spreči njegovo prodiranje u dubinu Srbije.

Mačkov kamen je topografski čvor (vrh) na planini Јagodnja u severozapadnoj Srbiji, gdje su vođene teške borbe između 1. srpske i 6. austrougarske armije tokom Drinske bitke, u periodu od 19. do 22. septembra 1914. godine.

Srpska vojska je bila prinuđena na povlačenje a prema ocjeni istoričara i vojnih stručnjaka, bitka na Mačkovom kamenu bila je najžešća i najkrvavija bitka koja je uopšte vođena u Prvom svjetskom ratu.

Na samom Mačkovom kamenu ostalo je zauvijek preko 800 srpskih vojnika i oficira. Poginulo 118 oficira, pet komandanata pukova, 17 komandanata bataljona Dunavske divizije, pa je ova bitka prozvana i "oficirskom bitkom".

Očevici su zabilježili da je Mačkov kamen bukvalno bio prekriven telima dve vojske koje su u smrti bile izmešane

Poslije napornog marša i popune puka u Valjevu, Dušan Purić stiže u najtežim trenucima u neposrednu blizinu Mačkovog kamena gde se sukobljava sa 18. austrougarskom divizijom koja je na srpsku vojsku otvorila uragansku topovsku vatru.

Četvrti puk je u početku odolijevao pritisku višestruko jačeg i bolje naoružanog neprijatelja. Samo je, na primjer, Mačkov kamen 22. septembra četiri puta menjao gospodara. Po žestini i obostranim gubicima, ovaj boj je bio najveći do tada vođen na Balkanu.

U noći između 21. i 22. septembra Purić vrši neposredne pripreme za juriš svog slavnog puka i tada izdaje istorijsku zapovjest svojoj jedinici:

"Vojnici, mi smo ovde došli da ginemo za Otadžbinu. Komandiri ispred svojih vodova i četa, komandanti ispred svojih bataljona, a ja ću ispred svih. Za mnom! U juriš! Za slobodu i Otadžbinu!"

Dušan Purić je poginuo među prvima u najžešćem sudaru prsa u prsa na Mačkovom kamenu. Bitku je preživjelo samo 1.000 vojnika i oficira puka "Stevan Nemanja", koji je, po oceni pretpostavljenih komandi, "naređenje besprjekorno izvršio".

Pogibija komandanta teško je pogodila njegove borce koji nisu htjeli da ga sahrane u bespuću Mačkovog kamena i Sokolskih planina, pa su četiri dana i četiri noći nosili u čamovom sanduku svoga komandanta, iz borbe u borbu. Tek četvrtog dana po naredbi komandanta Prve armije, generala Petra Bojovića, da se ne nosi mrtav komandant po bojištima, sahranjen je u porti valjevske crkve.

Dušan Purić je rođen u 1873. godine u Ivanjici u trgovačkoj porodici. Osnovnu školu je završio u rodnom mjestu, a zatim je pohađao Gimnaziju u Beogradu. Nakon završenog šestog razreda Gimnazije, upisao je Vojnu akademiju, koju je u 24. klasi završio 1894. godine sa vrlo dobrim uspjehom i proizveden je u čin artiljerijskog potporučnika. Tri godine je proveo u trupi, a zatim je 1899. godine završio Višu vojnu akademiju.

Postavljen je potom za komandanta poljske baterije u Ćupriji, a poslije godinu dana izabran je za pripravnika generalštabne struke, i unaprjeđen u generalštabnog kapetana, zbog čega je otišao na usavršavanje u Francusku. Po povratku iz Francuske postavljen je za pomoćnika načelnika štaba Drinske divizije u Valjevu. Bio je komandant 17. kombinovanog i 6. pešadijskog puka.

Za vrijeme Prvog balkanskog rata 1912. godine nalazio se na generalštabnim poslovima Drinske divizije prvog poziva. Četvrti puk "Stevan Nemanja" je osvojio Zebrnjak, u Kumanovskoj bici. Tokom Drugog balkanskog rata 1913. godine je po sopstvenoj molbi postavljen za komandanta 2. pešadijskog puka "Knjaz Mihailo", poznatijeg kao "Gvozdeni puk". I u Bregalničkoj bici pokazao se kao veoma hrabar i sposoban vojnik i starješina.

Purić je posthumno unapređen u čin pukovnika zbog uspješnog komandovanja i pokazane hrabrosti u odbrani otadžbine.